5 zł „Konstytucja” z 1925 r. – niedoszła moneta obiegowa

Moneta ta uznawana jest za jedną z najpiękniejszych monet okresu międzywojennego. W zamyśle bita była jako moneta obiegowa, w rezultacie zaś stała się próbną monetą, która dziś jest ozdobą najznamienitszych kolekcji. Monety okresu II RP są niezwykle ciekawym okresem polskiej numizmatyki – zapraszam do poznania niezwykle interesującej historii monety 5 zł Konstytucja z 1925 roku.

 W kilka lat po odzyskaniu przez Polskę niepodległości przystąpiono do wprowadzenia nowej waluty „Złotego Polskiego”. Wprowadzenia nowych monet obiegowych regulowały uchwały i rozporządzenia Ministra Skarbu Władysława Grabskiego. 28.04.1925 roku, ów minister wydał rozporządzenie o zmianie wzoru monety o nominale 5 złotych (pierwotnie wizerunek miał być identyczny jak na 1 i 2 zł „Żniwiarka” z 1924 roku). Ogłoszono zatem konkurs na projekt  nowej 5 – złotówki i tak zrodził się wizerunek najpiękniejszej chyba monety okresu międzywojennego.

RYC. 1. Rozporządzenie na mocy, którego miano zastąpić wcześniej ustalony wizerunek 5 zł „Żniwiarka” wizerunek „Konstytucji”.

 

Spośród kilku nadesłanych projektów wybrano projekt autorstwa S. Lewandowskiego.  O nowej monecie pisano w gazetach. Mennica Państwowa przygotowała odpowiednie oprzyrządowanie i przystąpiono do bicia nowej monety – wtedy jeszcze obiegowej. Przygotowano krążki ze srebra próby Ag 900, średnicy 37 mm i wadze blisko 25 gram.

 

Po wybiciu pewnej ilości 5-złotówek okazało się, że wartość srebra jaka jest w monecie przekracza jej nominalną wartość (inne 5 złotówki bito ze srebra próby 750). Jeśli zostałaby wprowadzona do powszechnego obiegu, szybko by z niego znikała i przetapiałoby ją. Zrezygnowano zatem z jej masowego bicia i wybite już egzemplarze zakwalifikowano jako monety próbne.

 

Tym oto sposobem niedoszła moneta obiegowa stała się próbną i została sprzedana jako moneta kolekcjonerska numizmatykom, po nieco wyższej cenie niż wartość srebra. Moneta ta została wybita w kilku odmianach oraz metalach.  Wybito po 1 000 sztuk monet z obwódką składającą się z 81 perełek (stempel płaski), oraz 100 perełek (stempel głęboki). Na aukcjach numizmatycznych pojawiają się regularnie w pojedynczych egzemplarzach – ich cena dochodzi do 20 000 zł.

 

Bardzo ciekawe są odmiany tych dwóch podstawowych typów. W nakładzie 100 sztuk wybito odmianę z monogramami S.W – W.G (na cześć prezydenta Stanisława Wojciechowskiego oraz ministra skarbu Władysława Grabskiego) z datą 3.V.1925 rok. „Konstytucja” została wybita również w tytanie i mosiądzu – odpowiednio w nakładzie 100 i 60 egzemplarzy.

Odmiana z sygnaturami S.W. / W.G. na awersie

 

Bez wątpienia najbardziej poszukiwaną jest odbitka w złocie znana dziś maksymalnie z 4 egzemplarzy. Jeden z nich został w kwietniu 2008 roku sprzedany na jednej z zagranicznych aukcji numizmatycznych za bagatela 218 500 dolarów. 

 

Należy mieć na uwadze, iż w handlu pojawiają się bardzo liczne falsyfikaty srebrnej Konstytucji. W większości są to bardzo słabej jakości odlewy, lecz tak czy inaczej trzeba uważać, bo w ostatnich latach na polski rynek trafia coraz więcej bardzo profesjonalnie zrobionych kopii.

Sfotografowany egzemplarz pochodzi ze zbiorów Gabinetu Numizmatycznego Mennicy Polskiej.